นอกเหนือจากการทำภาพออกมาให้สวยงามผ่านละครเรื่องนี้ ความสมจริงถูกต้องตามประวัติศาสตร์ย่อมต้องเป็นเรื่องสำคัญ แล้วการบันทึกภาพมีวิวัฒนาการอย่างไร

เหตุการณ์สำคัญในละครเรื่องปลายจวักอย่างงานแต่งงาน ระหว่างคุณเลิศกับแม่อ่อน ชวนให้เกิดการศึกษาตามมาว่าประเพณีการแต่งงานในสยามประเทศนั้นเป็นอย่างไร

“รักไม่มีเชื้อชาติศาสนา รักไม่มีกำแพงขวางกั้น” คำกล่าวนี้ใช้ได้ทุกยุคสมัย รวมทั้งคู่ของพ่อกล้ากับแหม่มมาเรียในละครเรื่องปลายจวัก แม้แรกเริ่มคุณหลวง ผู้เป็นบิดา มิอาจทำใจยอมรับที่ลูกชายได้เมียแหม่ม ทว่าสุดท้ายทั้งคู่ก็ฝ่าฟันอุปสรรคไปได้

เนื่องด้วยแม่อ่อนกับแม่วาดนั้นไปอยู่กับคุณกรุ่นตั้งแต่เด็ก ด้วยฝีมืออันเจนจัดด้านการทำอาหาร จึงเอ่ยได้ว่าสองพี่น้องนั้นเป็นสาวชาววัง หรือนางข้าหลวงที่ผ่านการถวายตัวเข้าวังมาแล้ว

มหรสพของไทยเปลี่ยนไปตามยุคสมัย แต่มีแขนงหนึ่งที่ครองใจชาวไทยมาหลายสิบปี คือละครโทรทัศน์ หลายเรื่องที่ทำออกมาดีก็เป็นที่ชื่นชม เฉกเช่นละครเรื่องปลายจวัก

จากการผ่อนปรนภาระหน้าที่ของไพร่ สู่การพระราชทานสิทธิพลเมืองให้แก่ไพร่ และนำมาซึ่งการเลิกไพร่ จนส่งผลดีต่อพสกนิกรชาวไทยหลายประการด้วยกัน

ในอดีตไพร่หลวงทำงานหนัก พระมหากษัตริย์จึงเปลี่ยนกฎหมายเพื่อลดทอนหน้าที่ไพร่หลวง จนนำไปสู่การเลิกไพร่

แม้ปลายจวักจะรายล้อมด้วยตัวละครหลักที่เป็นขุนน้ำขุนนาง เป็นนางข้าหลวง แต่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าตัวละครแวดล้อม ตัวประกอบที่ไม่มีบทพูด ตัวประกอบที่สัญจรไปมาในหลายฉากหลายตอนนั้น เป็นตัวละครที่มีสถานะเป็น “ไพร่”

“ทาสในเรือนเบี้ย” คือทาสกลุ่มแรกที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงคำนึงถึงความสำคัญและความเป็นไปได้ที่จะริเริ่มการเลิกทาส

ในที่สุดพระราโชบายการเลิกทาสของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้รับการสนับสนุน และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติทาส บังคับใช้ในราชอาณาจักรตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2448 เป็นต้นไป